Çölyak Arter Kompresyon Sendromu Nedir ve Nasıl Oluşur?
Çölyak arter kompresyon sendromu, göğüs bölgesindeki yay şeklindeki doku bandının (medyan arkuat bağ), üst karın bölgesine kan gönderen artere baskı yapması sonucu ortaya çıkar.
Bu arter, çölyak arteri olarak adlandırılır ve MALS, bazı kişilerde mide ağrısına neden olabilir. Arterin üzerinde oturan median arkuat bağ, tipik olarak vücuttaki en büyük kan damarı olan aort boyunca uzanır. Ancak bu bağ veya arter yerinden çıkabilir ve bu durum MALS'a neden olabilir. Bağ ayrıca çölyak arterini çevreleyen sinir ağına da baskı yapabilir.
Çölyak Arter Dalları (Truncus Coeliacus Branches)
Çölyak arter (truncus coeliacus), karın bölgesinde hayati organlara kan taşıyan önemli bir damardır. Çölyak arter üç ana dala ayrılır: sol gastrik arter (arteria gastrica sinistra), dalak arteri (arteria splenica) ve ortak hepatik arter (arteria hepatica communis). Bu arterler, ön bağırsağı, ön bağırsak türevlerini ve dalağı besler.
Sol Gastrik Arter (Arteria Gastrica Sinistra)
Sol gastrik arter, özofagusun (yemek borusu) alt kısmını besleyen dallar verir. Daha sonra damar, daha küçük mide eğriliği (curvatura minor) boyunca ilerler ve sağ gastrik arter (arteria gastrica dextra) ile anastomoz yapar. Bu anastomoz önemli bir kolateral dolaşım yoludur.
Dalak Arteri (Arteria Splenica)
Splenik arter, midenin arkasında (retrogastrik) seyreder ve proksimal büyük mide eğriliğine (curvatura major) kan taşıyan sol gastroepiploik artere (arteria gastroepiploica sinistra) yol açar. Splenik arter ayrıca pankreasın (pancreas) kuyruğuna ve gövdesine dallar verir. Mide fundusunu (fundus gastricus) besleyen kısa gastrik arterler (arteriae gastricae breves) de splenik arterden ayrılır. Bu kan damarları diğer arterlerle anastomoz yapmaz. Splenik arter tıkanıklığı veya yırtılması, kolateral kan temini olmayan mide fundusunun iskemisine neden olabilir.
Ortak Hepatik Arter (Arteria Hepatica Communis)
Ortak hepatik arter, karaciğerin (hepar) tek atardamar kaynağıdır. Bu kan damarı, proper hepatik arter (arteria hepatica propria), gastroduodenal arter (arteria gastroduodenalis) ve sağ gastrik arteri verir.
Proper hepatik arter, sağ (arteria hepatica dextra) ve sol hepatik arterleri (arteria hepatica sinistra) oluşturur. Sağ gastrik arter, pilorusa (pylorus) ve midenin küçük eğriliğinin distal kısmına kan iletir.
Sağ ve sol hepatik arterler, ilgili karaciğer loblarına kan sağlar. Genellikle sağ hepatik arter dalı olan kistik arter (arteria cystica), safra kesesine (vesica fellea) kan sağlar. Bu kan damarı, yaklaşık %1,2 oranında sol gastrik arterden kaynaklanır.
Gastroduodenal arter, sağ gastroepiploik arter (arteria gastroepiploica dextra) ve superior pankreatikoduodenal arterleri (arteria pancreaticoduodenalis superior) verir.
Sağ gastroepiploik arter, midenin büyük eğriliğinin distal kısmını besler. Superior pankreatikoduodenal arter, pankreasın proksimal başına ve duodenumun (onikiparmak bağırsağı) bir kısmına kan iletir.
Pankreas başı, pankreas adenokarsinomunun (pankreas kanseri) en yaygın bölgesidir ve genellikle Whipple prosedüründe çıkarılır.
Çölyak Arter Dalları ve Besledikleri Bölgeler
Arter | Beslediği Bölge |
Sol Gastrik Arter (Arteria Gastrica Sinistra) | Özofagusun alt kısmı, küçük mide eğriliği |
Splenik Arter (Arteria Splenica) | Büyük mide eğriliği, pankreasın kuyruk ve gövdesi, mide fundusu |
Ortak Hepatik Arter (Arteria Hepatica Communis) | Karaciğer, pilorus, duodenum, safra kesesi |
Proper Hepatik Arter (Arteria Hepatica Propria) | Sağ ve sol karaciğer lobları |
Sağ Gastrik Arter (Arteria Gastrica Dextra) | Pilorus, küçük mide eğriliği distal kısmı |
Kistik Arter (Arteria Cystica) | Safra kesesi |
Gastroduodenal Arter (Arteria Gastroduodenalis) | Midenin büyük eğriliği distal kısmı, pankreas başı, duodenum |
Superior Pankreatikoduodenal Arter (Arteria Pancreaticoduodenalis Superior) | Pankreas başı, duodenum |
Çölyak arterin dalları ve besledikleri bölgeler, karın içi organların sağlıklı işleyişi için kritik öneme sahiptir. Her bir dal, spesifik organ ve bölgeleri besler ve herhangi bir tıkanıklık veya yaralanma durumunda ciddi sağlık sorunlarına yol açabilir. Bu arterler arasındaki anastomozlar, kolateral dolaşımı sağlayarak kan akışının devamlılığını garanti altına alır.
MALS'ın Tanımı ve Diğer İsimleri
MALS, median arkuat ligamanın ve çölyak arterin konumunun kişiden kişiye değişmesiyle ortaya çıkar. Bu duruma median arkuat ligaman sendromu veya çölyak arter kompresyon sendromu da denir. Aynı zamanda MALS, çölyak arter sıkışması, çölyak eksen sendromu veya Dunbar sendromu olarak da bilinir.
Belirtiler ve Tanı:
Çölyak arter kompresyon sendromu genellikle çölyak arterinin sıkışmasıyla ilişkilendirilir ve belirtiler çeşitli olabilir. Kronik mide ağrısı MALS'ın en yaygın belirtisidir.
Diğer semptomlar arasında yemek sonrası veya egzersiz sonrası artan mide ağrısı, şişkinlik, ishal, kilo kaybı ve mide bulantısı/kusma yer alır. Bu semptomlar, çölyak arterindeki kan akışının azalması veya bölgedeki sinirlerin sıkışması nedeniyle ortaya çıkabilir.
Çölyak Arter Kompresyon (Darlığı) Sendromu Belirtileri:
Epigastrik ağrı veya basınç
Yemek sonrası ağrı veya basınç
Göğüs ağrısı veya basıncı
Mide bulantısı
İshal veya kabızlık
Baş dönmesi veya sersemleme
Şişkinlik
Kusma
Belirgin kilo kaybı
Yayılan sağ veya sol yan ve/veya sırt ağrısı
Kan basıncı ve nabız sorunları
Pozisyon değişiklikleriyle bayılma hissi (ortostatik intolerans)
Çölyak Arter Kompresyon Sendromu:
Bu sendromun ana semptomları arasında kronik karın ağrısı, yemekten sonra karın ağrısı, kilo kaybı ve bazen karında ses veya tıkanıklık hissi yer alır. Başarılı bir şekilde tedavi edilmeyen kalıcı karın ağrısının nedeni kompresyon sendromu olabilir. Ancak, bu durum genellikle yaşamı tehdit etmez, ancak yaşam kalitesini olumsuz etkileyebilir. Bu belirtileri olan kişiler, uzman bir damar cerrahına başvurmalıdır.
Genel Semptomlar ve Etkiler:
Median arkuat bağ sendromu ve çölyak arter kompresyon sendromu genellikle spesifik belirtilerle ilişkilendirilmez. Semptomlar genellikle hafif ila şiddetli üst karın ağrısı, hazımsızlık, bulantı, kusma ve kabızlık veya ishal şeklinde ortaya çıkar.
MALS ile ilişkili karın ağrısı genellikle sindirim sırasında kötüleşir, çünkü sindirim için gerekli olan kan akışı artar. Bu semptomlar, kişilerin besin alımını azaltmasına ve kilo kaybına neden olabilir. Egzersizle tetiklenen karın ağrısı da görülebilir ve bu, egzersiz intoleransına yol açabilir.
Ayrıca, epigastrik bölgede daralmış bir kan damarından kaynaklanan türbülanslı kan akışının neden olduğu bir uğultu da duyulabilir.
Bu belirtiler arasında, özellikle uzun süreli ve başka nedenlerle açıklanamayan mide ağrısı veya karın bölgesinde rahatsızlık hissediyorsanız, bir uzmana danışmanız önemlidir. Uzman bir doktor, doğru tanıyı koymak ve uygun tedavi seçeneklerini değerlendirmek için gerekli olan adımları atacaktır.
"Blog yazımızın altındaki yorum bölümüne sorunuzu yazdığınızda, cevabımızı size e-posta olarak göndereceğiz!"
Çölyak Arter Kompresyon Sendromunun Tanısı Nasıl Konur?
Çölyak Arter Kompresyon Sendromunun tanısı, klinik bulgulara dayanır ve çölyak arter basısının görüntüleme teknikleriyle teyit edilir. Tanı aşamasında, daha yaygın karın ağrısı nedenlerinin dışlanması da önemlidir, bu nedenle gastroözofageal reflü hastalığı, kronik gastrit, kolesistit, inflamatuar bağırsak hastalığı veya peptik ülser hastalığı gibi diğer durumlar incelenir.
Tanı Yöntemleri:
Bu test, çölyak arterindeki kan akışını değerlendirmek için kullanılır. Çölyak arter kompresyon şüphesi varsa, bu testle çölyak arterinde tipik olarak yüksek kan akış hızı tespit edilir. Ayrıca, derin nefes alıp verme sırasında hızdaki değişiklikler ve aort ile çölyak arter arasındaki açı da belirlenir.
Bu görüntüleme teknikleri, çölyak arterin altında bulunan karakteristik "kancalanma" durumunu görselleştirmek için kullanılır. Bazı durumlarda, geleneksel anjiyografi de tercih edilebilir, ancak bu invaziv bir prosedürdür.
Bu test, çölyak arterin altında bulunan sinirlerin ve çölyak ganglionunun lokal anestezik ve/veya kortikosteroid enjeksiyonunu içerir. Bu test, MALS ameliyatı sırasında çölyak pleksusunun çıkarılmasından en fazla fayda görecek kişileri belirlemek için yapılabilir.
Tanı, genellikle klinik belirtilerle birlikte yapılan görüntüleme testleri ile teyit edilir ve bu sayede uygun tedavi seçenekleri belirlenebilir.
Çölyak Arter Kompresyon Sendromu Tedavi Seçenekleri
Çölyak Arter kompresyon sendromunun standart tedavisi, çölyak arterini çevreleyen veya tamamen kaplayan median arkuat bağ ve ganglionik dokunun açık cerrahi veya laparoskopik olarak çıkarılması yoluyla çölyak arterinin serbest bırakılmasını içerir.
Bu operasyonlar, kas liflerinin median arkuat ligamandan ayrılması ve üstteki lenfatik, ganglionik ve yumuşak dokunun cerrahi olarak çıkarılması ile gerçekleştirilir.
Nöroliz terimi, atardamarın ön, yan ve arka kısımlarını çevreleyen sinir ve ganglion dokusunun çıkarılmasını ifade eder. Bazı durumlarda, iltihap ve yara dokusu da çıkarılabilir. Tedaviye yanıt vermek için üç ana ameliyat türü mevcuttur: açık cerrahi, laparoskopik ve endovasküler yöntemler.
Açık Cerrahi Yaklaşımın Detayları:
Açık cerrahi yaklaşım, median arkuat ligamanın serbestleştirilmesinde yaygın olarak kullanılan bir yöntemdir. Bu yöntem genellikle epigastrik bölgede bir kesi kullanılarak gerçekleştirilir. Kesi genellikle göğüs kemiğinin alt ucu ile göbek yarası arasındaki mesafenin üçte ikisini kapsayacak şekilde yapılır.
Cerrah, mide ile karaciğer arasındaki alanı açığa çıkararak median arkuat ligamanı görünür hale getirir. Keskin bir diseksiyon kombinasyonu kullanılarak çölyak arter, kısmen çıkarılan kas ve ganglionik dokudan çevresel olarak serbest bırakılır.
Arter serbest bırakıldıktan sonra, arterin ciddi bir şekilde daralmadığını veya tıkanmadığını belirlemek için intraoperatif dubleks arteriyel ultrason elde edilir. Ciddi daralma durumlarında, arterin hemen onarılması için küçük bir protez yama veya greft yerleştirilebilir.
Açık cerrahi yaklaşımın ana avantajları, doğrudan görüş altında cerrahi diseksiyonun güvenliğine ve herhangi bir küçük yırtık veya kanama alanına müdahale edilebilmesine dayanır.
Bu yaklaşım aynı zamanda çölyak arterinin arkasında yer alan doku da dahil olmak üzere arterin tam ve çevresel olarak serbest bırakılmasına da olanak tanır. Ayrıca, herhangi bir ciddi daralma anında onarılabilir.
Ana dezavantaj, kesi yapılması ve daha geniş bir alana ihtiyaç duyulmasıdır. Bu nedenle, cerrahların bu yöntemi seçerken dikkatlice değerlendirmesi ve uygun hastalara uygulanması önemlidir.
Laparoskopik Yaklaşımın Özellikleri:
Çölyak arterin laparoskopik olarak serbest bırakılması, daha büyük bir kesi olmadan kameranın ve cerrahi aletlerin yerleştirilmesi için küçük delikler gerektirir. Bu yaklaşım, daha minimal invazif bir yöntemdir.
Cerrah, kamera görselleştirmesiyle çalışırken makas ve koter gibi cerrahi aletler kullanır. Temel olarak aynı adımlar uygulanır, ancak operasyonun daha küçük kesi avantajına sahip olmasına rağmen, kanama komplikasyonu riski veya bağın daha az tam olarak serbest bırakılması gibi potansiyel dezavantajları vardır.
Laparoskopik yaklaşımın başarılı olabilmesi için, laparoskopi konusunda geniş deneyime sahip ve çölyak arterin cerrahi diseksiyonuna aşina olan bir cerrah tarafından gerçekleştirilmesi önemlidir. Ayrıca, laparoskopi seçilirse, işlemin cerrahi ortamda ve gerektiğinde arter onarımını yapabilecek bir ekip tarafından gerçekleştirilmesi gerekmektedir. Bu, operasyonun başarılı bir şekilde tamamlanması için kritik öneme sahiptir.
Endovasküler Yaklaşımın Özellikleri:
Endovasküler yaklaşım, çölyak arter kompresyon sendromunun tek başına bir tedavisi olarak önerilmez. Bu yaklaşım, genellikle arterin kalıcı olarak sıkışmasına neden olabilecek kas ve bağ dokusunun cerrahi olarak serbest bırakılmadığı durumlarda kullanılır.
Endovasküler tedavi, çölyak arterin açılması için balon anjiyoplasti ve stent yerleştirilmesini içerir. Ancak, bağın önceden cerrahi olarak serbest bırakılmadığı durumlarda, anjiyoplasti ve stentle tedavi edilen hastalar, median arkuat bağın sıkışması nedeniyle stentin tamamen tıkanması veya kırılması riskiyle karşı karşıya kalabilirler.
Bu nedenle, çoğu durumda, endovasküler yaklaşım, arterde kalan daralmanın tedavisi için önceki laparoskopik veya açık cerrahi serbestleştirmeyi takiben kullanılır. Bu durumda, lokal anestezi altında kasık atardamarına küçük bir delik açılarak işlem yapılabilir. Çölyak arterine bir kateter sokulur ve balon anjiyoplasti ile daralma genişletilir. Tipik olarak bir stent de yerleştirilir.
Sonuç olarak, endovasküler yaklaşım, cerrahi tedaviyi tamamlayıcı bir rol oynar ve arterdeki daralmayı genişletmek için kullanılır. Ancak, bu yöntemin etkili olabilmesi için önceden cerrahi serbestleştirme gerekebilir.
Çölyak Arter Kompresyon Hakkında Sıkça Sorulan Sorular
Çölyak arter çıkışı nedir?
Çölyak arter veya çölyak atardamar, vücudun en büyük arteri olan abdominal aortadan çıkar ve kalpten pompalanan kanı karın bölgesinin çeşitli organlarına taşır. Bu organlar arasında duodenumla pankreasın üst kısmı, karaciğer, mide, abdominal özofagus ve dalak bulunur. Çölyak arter, insan vücudunda L1 omurunun üst kenarından çıkar.
MALS hastalığı nedir?
MALS (Median arkuat ligament sendromu), çölyak arterin aortadan hemen orijin aldığı proksimal kesiminde, diafragmanın median arkuat ligamenti tarafından sıkıştırılması sonucu gastrointestinal sistemdeki kan akımının azalması veya iskemik (kan eksikliği) durumun gelişmesiyle ortaya çıkan bir durumdur. Bu durumun en belirgin belirtisi yemek sonrası karın ağrısıdır.
Çölyak ultrasonda belli olur mu?
Evet, çölyak arterin varlığı ve durumu ultrasonla belirlenebilir. Çölyak arterin renkli doppler ultrasonografisi genellikle proksimal abdominal aortun enine taramasıyla başlar. Bu tarama sırasında, hepatik ve dalak dallarının çatallanmasını gösteren bir T veya "martı" görünümü elde edilir. Bu yöntemle çölyak arterin varlığı ve durumu değerlendirilebilir.
Bu Yazıyı Faydalı Buldunuz mu?
Evet
Hayır (Lütfen Sorunuzu Yazın)
Daha fazla bilgi için siz de sorunuzu bizimle paylaşabilirsiniz! 🌟
Merhaba Hocam,
7 yıldır mide ve bağırsak sorunları yaşıyorum. Son olarak SIBO'nun (ince bağırsak bakteri çoğalması) nedenini bulmak için bir BT taraması yapıldı ve bu süreçte CATS (kronik abdominal sendrom) teşhisi aldım. Ana şikayetim yemek yedikten sonra mide ağrısı ve doluluk hissi. Bu ağrılardan çok yoruldum ve muhtemelen ameliyatı ertelemek yerine daha erken yaptırmayı düşünüyorum.
Sizce bu durumda ameliyatı erken yapmak doğru bir karar olur mu? Başka hangi tedavi yöntemlerini önerirsiniz?
Teşekkürler.